داستان و شعر منتقل کننده هویت ملی و فرهنگی کشورها هستند
سام فیلم: به گزارش سام فیلم، یک پژوهشگر اظهار داشت: ادبیات بوسیله داستان ها و شعرها می تواند هویت ملی و فرهنگی - اجتماعی و اصول و ارزش های اخلاقی را معرفی نماید و برای افراد آن جامعه، به مثابه یک آینه و الگو باشد.
به گزارش سام فیلم به نقل از مهر، نشست برخط با عنوان «تأثیر فرهنگ بر هویت ملی و ارزش های اخلاقی» توسط رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه و با همکاری دانشگاه دولتی علوم انسانی روسیه، دانشگاه اصفهان و مشارکت اداره کل همکاریهای علمی و دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اجرا شد. در این جلسه سخنرانان از ایران و روسیه دیدگاه های خودرا درباره ی تأثیر عوامل مختلف فرهنگی بر هویت ملی و ارزش های اخلاقی دو کشور، مطرح نمودند.
«از اسطوره تا تاریخ: بررسی ساختارهای هویت ملی در کتاب «داستان سالیان گذشته» و «شاهنامه»» موضوع سخنرانی نخستین پژوهشگر از انستیتو فرهنگ های شرقی و باستانی دانشگاه دولتی علوم انسانی روسیه؛ «ماکسیم سوخانوف» بود.
سوخانوف با اشاره به متون تاریخی شامل وقایع نگاری، اشعار حماسی یا وقایع نگاری، به عنوان آثاری که نقشی کلیدی در ایجاد هویت ملی مردم یک کشور ایفا می کنند، اظهار داشت: این متون و آثار می توانند به عنوان مشارکت کنندگان فعال در فرآیندهای فرهنگی و سیاسی عمل کنند.
وی به دو مصداق از ایران و روسیه پرداخت و اظهار داشت: «داستان سالیان گذشته» که مجموعه وقایع نگاری باستانی روسی است و «شاهنامه» منظومه حماسی فردوسی که با اختلافی حدود یک قرن خلق شده اند، دو اثر برجسته ادبی به شمار می روند. پژوهشگران میان شاهنامه و حماسه های قهرمانانه فرهنگ های اسلاوی شرقی شباهت هایی می دانند. این آثار با وجود تفاوت در ژانر، بافت تاریخی و خاصیت فرهنگی، توانایی شگفت انگیزی را به عنوان فرهنگ در تبدیل اسطوره به تاریخ و تاریخ به ابزار تحکیم ملی نشان می دهند.
این پژوهشگر روس اضافه کرد: این دو کتاب را می توان به عنوان عناصر مهم رمزهای فرهنگی درنظر گرفت که در ساختن هویت های ملی و حافظه فرهنگی دو ملت نقش به سزایی داشتند و داستانهای اسطوره ای و حماسی این متون که در آگاهی تاریخی مردم ثبت شده اند، پایه ای برای خودشناسی و بازتاب فرهنگی، ایجاد تصاویر مشترک میراث قهرمانانه، ادامه فرهنگی و سیاسی و وحدت ملی و در نهایت، مدلهای پایدار تفسیر گذشته که تأثیر شگرفی درحال و آینده دارند، ترسیم می کنند.
بازتاب هویت ملی و ارزش های اخلاقی در ادبیات فارسی
الهه سلیمانی پژوهشگر دانشگاه اصفهان با اشاره به بازتاب هویت ملی و ارزش های اخلاقی در ادبیات فارسی» اظهار داشت: ایرانی کیست؟ و پاسخ به این سؤال به شناخت هویت مردمان کشور مربوط است که شالوده آنرا هویت ملی و ارزش های اخلاقی می سازد. هویت ملی و ارزش های اخلاقی جامعه از یک منبع است که ریشه در تاریخ، فرهنگ و سنت ها دارد و پایبندی به ارزش ها ویژه آن ملتی است که به هویت خود افتخار می کنند.
وی اضافه کرد: آنهایی که پایبندی به ارزش های اخلاقی مشترک، احساس همبستگی و هویت ملی را در خود تقویت می کنند به هویت خود آگاهند و آنرا از جنبه هایی در ادبیات فارسی یافته اند.
این پژوهشگر مهم ترین موضوع بازتاب داده شده در ادبیات فارسی را هویت ملی و ارزش های اخلاقی جامعه ایران دانست و اضافه کرد: در آثار ادبیات فارسی می توانیم شاهد نمادهای فرهنگی بی شماری باشیم که تاریخ فرهنگ و روحیات ملت ایران را به نمایش می گذارند و همین طور به بررسی و تحلیل مسایل اخلاقی و اجتماعی در جامعه نیز می پردازند.
وی با اشاره به این که ادبیات به عنوان یک پل ارتباطی بین فرد و جامعه عمل می کند، اظهار داشت: ادبیات بوسیله داستان ها و شعرها می تواند هویت ملی و فرهنگی - اجتماعی و اصول و ارزش های اخلاقی را معرفی نماید و برای افراد آن جامعه، به مثابه یک آینه و الگو باشد و از سویی احساس مسئولیت اجتماعی و همبستگی را تقویت کرده و برای اشخاص دیگر جوامع می تواند یک دفترچه راهنمایی برای معرفی هویت و کیستی آن ملت باشد.
سلیمانی اظهار داشت: ادبیات یک جامعه، راه چاره ای برای گمگشتگی فرهنگی و چالش های زندگی مدرن و مصرف محور امروز است؛ جایی که مردم هر جامعه می توانند به خویشتن ملی و فرهنگی خود بازگردند.
ابزارگرایی اسطوره شناسی در بستر سیاست هویتی
سوفیا رزوشکینا از دانشگاه دولتی علوم انسانی روسیه، سخنان خودرا با موضوع «ابزارگرایی اسطوره شناسی در بستر سیاست هویتی»، با این واقعیت شروع کرد که جنگ های شناختی و فشار اطلاعاتی، روسیه و ایران را وادار می کند که با روی آوردن به سنت ها، بدنبال راه های جدیدی برای صیانت از هویت مردمان خود باشند.
وی اضافه کرد: ارزش های معنوی و اخلاقی دو کشور ایران و روسیه به نوبه خود با بعد اسطوره ای فرهنگ پیوند ناگسستنی دارند، برای اینکه اسطوره ها مبنای ایجاد و انتقال این ارزش ها بوده و حاوی کهن الگوها و مدلهای وجودی جهانی هستند.
رزوشکینا اضافه کرد: این الگوها نه فقط جهان و جایگاه انسان را در آن تبیین می کنند، بلکه رهنمودهای اخلاقی را تعیین و هویت جمعی و فردی را شکل می دهند و دقیقاً بنابراین است که انسان تمایل دارد امر اساطیری را در وجود خود بازنمایی کند چونکه به او احساسی می دهد که ریشه در هستی، درک وجود اصیل خود و احساس تعلق به یک جامعه دارد. ایشان در ادامه اظهار داشت: پدیده هویت، فعالانه توسط غرب برای ساختن سیاست هویتی استفاده می شود و این سیاست درحال تبدیل شدن به ابزاری در واقعیت های اجتماعی مدرن، خصوصاً در حوزه جنگ های اطلاعاتی است. خاصیت چنین جنگ هایی در تهاجم عناصر یک نظام ارزشی بیگانه به هویت جمعیت کشورها است که منجر به دگرگونی آنها می شود.
وی اضافه کرد: رولان بارت مکانیسم چنین تهاجمی را کشف کرده و اعتقاد دارد که آن بیان کننده روشی ابزارگرایانه برای بازنمایی اسطوره شناسی است. همانطور که تجربه ایران و روسیه نشان می دهد، ابزارسازی اسطوره شناسی به میدان مبارزه برای حاکمیت فرهنگی و حفظ هویت تبدیل می شوند و از آنجائیکه هویت یک موجودیت ایستا نیست بلکه فرآیندی پویا به حساب می آید، بوسیله تعامل با دیگری و بافت فرهنگی شکل می گیرد.
تبادل ارزش ها میان سینما و جامعه
مینا حسنی، پژوهشگر دانشگاه اصفهان با اشاره به موضوع «تبادل ارزش ها میان سینما و جامعه»، اظهار داشت: از دید خیلی از جامعه شناسان، هنر و جامعه ارتباطی دو سویه و متقابل دارند و در مورد سینما این ارتباط عمیق تر و پیچیده تر است، چونکه سینما تلفیقی از هنر و صنعت را در خود دارد و بطور همزمان ارتباطی تصویری و صوتی با مخاطب بوجود می آورد.
حسنی به ایده پیر سورلن جامعه شناس سینما اشاره نمود و اظهار داشت: هرچند سینما قابلیت آنرا ندارد که بطور کامل هرآنچه در واقعیت هست را بی کم و کاست به تصویر درآورد، از شر واقعیت بیرونی خلاص نمی گردد، درست مانند آیین ها که هرچند سوژه خودرا در قالب چارچوب ها گاه بصورت دیگری بازتاب می دهند، نمی توان آنها را نادیده انگاشت.
این پژوهشگر به دوران هشت سال دفاع مقدس اشاره نمود که سینما مفاهیم و ارزش های ملی گرایی را برجسته می کرد و اظهار داشت: اگر به تاریخ یک کشور مثل ایران نگاه نماییم درمی یابیم که مفهوم ملی گرایی نه فقط در زمان جنگ بلکه از قرون قبل در قالب های ادبی و شعر و در ناخودآگاه جمعی جامعه نشت و نفوذ داشته و در دوره معاصر باردیگر از مسیرسینما بازتولید شده است.
وی اضافه کرد: در بحث تحمیلی جهانی شدن و ادغام فرهنگ ها و نگرش های فکری با این جریان، سینما نیز وارد مرحله جدیدی شده و جوانان و شیوه نگرش آنها در مضامین داستان های سینمایی خودرا نشان داده است.
ارزش های معنوی و اخلاقی در سینمای ایران و روسیه
آناستاسیا کوروستالوا پژوهشگر با اشاره به ارزش های معنوی و اخلاقی در سینمای ایران و روسیه اظهار داشت: سینمای معاصر عمدتا با گرایش های هالیوود و ارزش های لیبرال پشت آن تعریف می شود و به علت ساده سازی طرح ها، تمرکز بر نمایش و امتناع از پرداختن به مسایل عمیق اخلاقی و معنوی همیشه مورد انتقاد قرار می گیرد.
وی اضافه کرد: در این حوزه، سینمای ایران و روسیه که مسلماً اشتراکات زیادی با هم دارند، پدیده جالبی را به نمایش می گذارند که نگاهی جایگزین برای به تصویر کشیدن زندگی از نظر ارزش های تمدنی معنوی و اخلاقی، به همراه دارد.
کوروستالوا به توافق بنیاد سینمایی فارابی با اتحادیه سینماگران روسیه اشاره نمود و اضافه کرد: این توافق آینده ای مطلوب را برای شناخت سینمای دو کشور فراهم می آورد شناختی که می تواند نشان دهد در ایران تقویت عدالت اجتماعی، ممانعت از شکاف طبقاتی و گسترش روابط بین فردی، خانوادگی و اجتماعی در امتداد تقوای الهی، بصیرت دینی و حکمت بمنظور تقویت وحدت ملی درخواست می شود.
وی اضافه کرد: هم اکنون وظایف مشابهی برای کارگردانان سینمای روسی در کشور ما تعیین شده است و سیر کلی ارزش های اخلاقی سنتی طبق مصوبه دولت تا حدی بر سینمای ما تأثیر می گذارد.
این پژوهشگر اضافه کرد: از ۵ مارس مشخص شد که وزارت فرهنگ در آینده کوشش های خودرا بر پشتیبانی از فیلم هایی با هدف تقویت ارزش های اخلاقی سنتی روسیه متمرکز خواهدنمود و این امر به مشترکات ما با ایران می افزاید.
وی درباره ی سینمای ایران اضافه کرد: ایران از نظر سهم سینمای ملی در گیشه با عدد نزدیک به ۱۰۰ درصد پیشتاز است. در روسیه نیز در سالیان اخیر، روند رشد کمی و کیفی و همین طور افزایش تعداد فیلم های داخلی در توزیع وجود داشته است و این امر می تواند تا حد امکان سینمای روسیه را از عناصر خام لیبرال پاک کند و به بازیابی و ترویج هویت ملی کمک نماید.
این پژوهشگر اظهار داشت: هم اکنون، قابل توجه است که در حوزه رویارویی با محصولات هالیوود، سینمای روسیه بطور رو به ازدیادی تمایل به درک هویت ملی، احیا گذشته تاریخی و ارزش های سنتی را نشان داده است که اغلب بوسیله مسیحیت ارتدکس منعکس می شود.
مبانی تمدنی در تدریس ادبیات روسی
پاول کسیلیف با اشاره به مبانی تمدنی در تدریس ادبیات روسی اظهار داشت: امروزه ادبیات روسی، خصوصاً در مدارس، برمبنای قوانینی که در دوران شوروی شکل گرفت، مطالعه می شود. در بیشتر موارد، ما مطالعه ادبیات روسیه را از قرن نوزدهم شروع می کنیم؛ با پوشکین و با ادبای قبلی، اما در عین حال به وضوح نشان می دهیم که قانون عصر طلایی ادبیات روسیه باید دقیقاً از پوشکین برگرفته باشد.
وی اضافه کرد: نویسندگان پایان قرن؛ کارامزین، درژاوین، کریلوف پیشینیان پوشکین هستند که عمق ادبیات روسی را آشکار کردند. اگر کریلوف، اخلاق را آموزش می داد، تعدادی از واقعیت های زندگی روسی را بصورت تمثیلی بیان می کرد، پوشکین آنرا بوسیله استعداد شاعرانه به عنوان یک داستان سرا آشکار کرد.
پاول کسیلیف سپس به ادبیات در روسیه جدید پرداخت و اظهار داشت: در عصر سیاست زدایی و تاریخ زدایی از روند آموزشی، مهم نیست که کدام قانون در دروس ادبیات غالب باشد بلکه مهمست نمونه های زیادی از ادبیات قدیمی روسی توسط جوانان برای درک هویت ملی خوانده شوند و در قانون گنجانده و بازنشر شوند.
وی اضافه کرد: لازم است گفته شود که تمام فرهنگ و اندیشه روسی با نقاشی شمایل روسی، الهیات روسی و فلسفه روسی پیش از قرن ۱۹ به فعلیت رسیده و در ذهن فرد روسی شکل گرفته است.
این پژوهشگر اظهار داشت: ما باید موضوع بازبینی در دستاوردهای فرهنگ روسیه و بازگرداندن پایه وحدت ارتدکس به روسیه را مطرح نماییم و برای شروع لازم است در آموزش اصولی برمبنای فرهنگ، زیبایی شناسی، ادبیات و الهیات ارتدکس همت نماییم.
برقراری ارتباط محققان جوان ایران و روسیه و تبادل تجربیات و دیدگاه ها
محسن گودرزی عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان ضمن ابراز خرسندی از برقراری ارتباط محققان جوان ایران و روسیه و تبادل تجربیات و دیدگاه ها پیرامون موضوع مهم هویت ملی و ارزش های اخلاقی در دو جامعه اظهار داشت: یکی از بحث های مهمی که امروز در این جلسه عنوان شد، استفاده از ظرفیت سینما به عنوان سازوکاری در ترویج فرهنگ بومی و نقش آن در حوزه های هویتی است.
وی اضافه کرد: سینما و ظرفیتهای آن در ایران و روسیه برای مواجهه با فرهنگ غالب غربی و رهایی از تسلط این فرهنگ در جوامع ما، نقش با اهمیتی دارد و می تواند در بازتولید ارزش های فرهنگی اجتماعی و سنت های ویژه برای تحکیم نهاد خانواده و در نهایت برای ساخت هویت ملی، سهم خودرا ایفا کند.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: در بعضی مقالات ارائه شده به نقش زبان فارسی و روسی اشاره شد که در اینجا از مفهوم گفتمان استفاده شده است، بدین معنا که زبان را فقط یک سازوکار واژگانی نبینیم بلکه آنرا عامل معنابخشی به زندگی تلقی نماییم و بر آن باشیم که چطور می توان در امتداد توسعه فرهنگی و هویتی، آنرا به خدمت بگیریم.
وی اضافه کرد: تقابل هویتی بین ایران و غرب همین طور بین روسیه و غرب در مطالب گفته شده برجسته بود که می توان با انجام پژوهش های مختلف توسط محققین ایران و روسیه، درک آن و راه های مقابله را توسعه داد.
استفاده از ادبیات، زبان و سینما برای توسعه درک هویت ملی و پایبندی به ارزش های اخلاقی
آپولیناریا آوروتینا استاد دانشگاه دولتی علوم انسانی روسیه با اشاره به پل ارتباط جوانان دانشگاهی دو کشور دارای تمدن و سبقه فرهنگی دیرینه و غنی اظهار داشت: مقالاتی که امروز توسط محققان ایران و روسیه در این جلسه ارائه شد، در مورد فرم و تشکیل درک از هویت ملی و تمدنی دو کشور، از دغدغه جوانان ما برای صیانت از ارزش های اخلاقی و مبانی هویت حکایت داشت.
وی اضافه کرد: مطرح کردن ابزارهایی چون ادبیات، زبان و سینما برای توسعه درک هویت ملی و پایبندی به ارزش های اخلاقی نشان می دهد، چگونه می توانیم با این عناصر فرهنگی، بازسازی و درک هویت خودرا تحقق ببخشیم به ویژه در مورد سینما که امروزه نمی توان نقش منحصر بفرد آنرا بر اذهان عمومی انکار کرد.
آوروتینا اضافه کرد: سفارش من این است که محققان ما در عرصه های مورد بررسی در این جلسه، با همکاری دیگر محققان تحلیل های خودرا برای حفظ هویت و فرهنگ در راستای تقویت حس تعلق به یک جامعه مبتنی بر ارزش های اخلاقی و سنتی، ارائه نمایند و در زمانه ای که غربی ها هویت جوامع را تحریف و تضعیف می کنند، خیلی مهم است که جوانان دو کشور دوست؛ ایران و روسیه با تحقیقات و ارائه راهکارهای خود در این موضوع، هم به آینده گسترش روابط کمک کنند و هم با استفاده از مشترکات فرهنگی، روبرو شدن با فرهنگ تهاجمی غربی را ترویج کنند.
منبع: samfilm.ir
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
کامنتهای بینندگان سام فیلم در مورد این مطلب