خاطره بازی با تیتراژهای ماندگار-۱۳۳؛
موسیقی دوئل را یادتان هست؟
سام فیلم: موسیقی متن و تیتراژ فیلم دوئل به آهنگسازی مجید انتظامی همچون نغمه های به جامانده از سینمای دفاع مقدس است که همچنان یکی از خاطره انگیزترین ملودی های این ژانر از سینما شمرده می شود.
دریافت 13 MB
خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است که طراحش تلاش می کند با انتخاب عناصر، فرم ها و چینش ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطب یک اثر را در جریان موضوع قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته سنج، اندیشمندانه و حساب شده پیش روی مخاطبان قرار می گیرد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف الزامی ایجاد می شود که بیننده را از اساس از یک اثر تصویری دور می کند.
آنچه بهانه ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته باشیم، مروری بر ماندگارترین و خاطره سازترین موسیقی های مربوط به برخی برنامه ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای خیلی از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع باردیگر به آنها برای ما در هر شرایطی می تواند یک دنیا خاطره به همراه داشته باشد. خاطره بازی بعد از شروع و انتشار در نوروز ۱۴۰۰ و استقبال مخاطبان از آن، ما را بر آن داشت در قالب یک خاطره بازی هفتگی در ایام جمعه هر هفته، روح و ذهن مان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال هایی که حال مان بهتر از این روزهای پردردسر بود، برویم.
«خاطره بازی تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد است که بصورت هفتگی می توانید در گروه هنر خبرگزاری مهر آنرا دنبال کنید. در صد و سی و سومین شماره از این روایت رسانه ای به بهانه هفته گرامیداشت دفاع مقدس به سراغ موسیقی متن و تیتراژ فیلم سینمایی «دوئل» به آهنگسازی مجید انتظامی رفتیم که نامش دیگر به پای ثابت خاطره های ماندگار موسیقایی مخاطبان تبدیل گشته و خیلی از آثارش همچنان جزو ماندگارترین و خاطره انگیزترین ملودی های در رابطه با محصولات سینمایی و تلویزیونی شمرده می شود. مسیری که منجر به اجرای این ملودی ها در خیلی از کنسرت ها و برنامه های موسیقایی شده است که یا مجید انتظامی یا هنرمند دیگری به عنوان رهبر ارکستر در آن حضور داشتند و موید اهمیت و ماندگاری آثاری است که تا سال ها در ذهن شنیداری مخاطب باقی می ماند.
فیلم سینمایی «دوئل» محصول سال ۱۳۸۲ سینمای ایران به تهیه کنندگی تقی علیقلی زاده و نویسندگی و کارگردانی احمدرضا درویش است که به صورتی می توان آنرا آغازگر جریان تازه ای از پروداکشن و گستردگی تولید در پروسه ساخت آثار سینمایی خصوصاً حوزه دفاع مقدس دانست. فیلمی که توانست علاوه بر این که به عنوان اولین فیلم سینمای ایران با صدای دالبی دیجیتال لقب بگیرد، به عنوان یکی از گران ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران در آن روزگار هم شهرت پیدا کرد. مسیری که برای سازندگانش منجر به دریافت هشت سیمرغ بلورین از بیست و دومین جشنواره فیلم فجر در بخش های بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر مکمل مرد، بهترین صداگذاری، بهترین طراحی صحنه و لباس، بهترین فیلمبرداری، بهترین تدوین و بهترین جلوه های ویژه و نامزدی دریافت سیمرغ در بخش های بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین موسیقی متن و بهترین چهره پردازی شد.
در خلاصه داستان فیلم سینمایی «دوئل» آمده است: زینال بعد از بازگشت از اسارت خاطرات گذشته اش را مرور می کند. با شروع جنگ و شروع حمله عراقی ها، او که همسرش هانیه را از دست داده، به همراه یحیی یک گروه مقاومت محلی را سازماندهی می کند. بعد از حمله بی امان هواپیماها به جمعیت آواره ای که در صدد عزیمت از منطقه جنگی هستند و انفجار قطار و تخریب ایستگاه راه آهن، سلیمه از زینال قول می گیرد که همسرش یحیی را سالم به او برگرداند.
تعدادی از نیروهای دولتی که مدعی اند ماموریتی محرمانه دارند با همدستی اسکندر تصمیم می گیرند گاوصندوق به جامانده از یک واگن باری را از آن خارج کنند. بر طبق صحبت های آنها مشخص می شود که داخل گاوصندوق اسناد و مدارک مهمی، با اهمیت راهبردی وجود دارد. زینال بجای یحیی مسئولیت این اقدام را می پذیرد و با کمک دوستانش گاوصندوق را پیاده کرده و در اختیار نماینده گروه می گذارد. او که برخی از دوستانش را در این ماموریت از دست رفته می بیند، با مرگ نماینده گروه حین گریز مواجه می شود و تلاش می کند گاوصندوق را نزد جهان آرا به اهواز ببرد.
اختلاف او و گروه اسکندر تا جایی ادامه پیدا می کند که حتی یحیی هم به دفاع از آنها برمی آید. معاون جهان آرا بعد از فریب دادن اسکندر و همراهان، گاوصندوق را در اختیار زینال قرار می دهد و او با تلاش فراوان محموله را به یک یدک کش می رساند و در آخرین دقایق از دست تعقیب کنندگانش می گریزد. یحیی هم خودش را به قایق می رساند و با حمله نیروهای عراقی او به همراه گاوصندوق به اعماق آب می رود و زینال اسیر عراقی ها می شود.
پس از آزادی، زینال که عنصری مشکوک تلقی می شود و چند ماه در قرنطینه می ماند، در بازگشت به روستایش متوجه می شود که مردم و رییس قبیله هم او را به خیانت متهم کرده اند. سلیمه هم زینال را مسئول مرگ یحیی می داند و در صدد کشتنش برمی آید. زینال بعد از مواجهه با برخورد خشن سلیمه برای اثبات بی گناهی اش سراغ فرمانده نظامی منطقه می رود که همان معاون جهان آراست. او به قیمت از دست دادن موقعیت نظامی اش تجهیزات و گروه غواصی را در اختیار زینال قرار می دهد تا در نقطه ای که گاوصندوق زیر آب رفته، به تجسس بپردازد.
گاوصندوق پیدا می شود، اما ابتدا زینال استخوان های به جامانده از یحیی را پیش سلیمه می برد. اسکندر که از سال ها پیش دلبسته سلیمه بوده، ازدواج پسر یحیی با یکی از دختران قبیله (دختر ناخدا که برادرزاده زینال است) را در گرو وصلت خود با سلیمه می داند. او بعد از کشف گاوصندوق مانع عزیمت زینال می شود و اعتراف می کند که محتویات آن نه اسناد دولتی، بلکه شمش های طلاست که تبدیل به گاوصندوق شده است.
زینال که به همراه برادرزاده اش برای گریز از دست اسکندر و گروه مسلحی که در اختیار دارد با گاوصندوق به میدان مین زده، بعد از کشمکش فراوان و کشته شدن برادرزاده اش، در آخرین لحظه توسط اسکندر با چاقو مضروب می شود. سپس اسکندر با اتومبیل حامل گاوصندوق به راهش ادامه می دهد، اما میدان مین منفجر شده و طلاها به براده هایی تبدیل و در صحرا پراکنده می شود. سلیمه تلاش می کند پیکر نیمه جان زینال را به بیمارستان برساند و تصویری از یادگار هانیه، نشانی از پیوند زینال و سلیمه دارد.
سعید راد، پژمان بازغی، پریوش نظریه، انوشیروان ارجمند، پرویز پرستویی، هدیه تهرانی، کامبیز دیرباز، وحید رهبانی، ابوالفضل شاه کرم، حسین سحرخیز، تورج فرامرزیان، رحمان باقریان، علی مردانه، مهدی ساکی بازیگران این فیلم سینمایی بودند.
اما فارغ از تمام حواشی، نقدها و نظرها و صحبت های مختلفی که پیرامون فیلم سینمایی «دوئل» مورد توجه مخاطبان، منتقدان، تماشاگران و اهالی رسانه عنوان شد و در زمان خود توانست بخش اعظمی از گفتمان رسانه ای حاکم بر سینمای ایران را تحت تاثیر خود قرار دهد، این موسیقی فیلم بود که به سبب حضور مجید انتظامی به عنوان یک آهنگساز مولف و جریان ساز سینمای ایران خصوصاً سینمای دفاع مقدس تبدیل به یکی از مولفه های شاخص، قابل اعتنا و در خدمت اثر این فیلم شد و حتی فضایی را فراهم نمود که موسیقی تیتراژ و قطعات مختلف این اثر علاوه بر این که بعدها تبدیل به یک آلبوم موسیقی شد، بلکه بی اجازه یا با اجازه تبدیل به موسیقی تیتراژ خیلی از برنامه های تلویزیونی و رادیویی و مناسبتی هم شد که تلاش کردند از این مولفه موسیقایی خاطره ساز بهره برداری کنند. مسیری که باز هم نشان از توانمندی آهنگسازی به نام مجید انتظامی دارد که آثار ارزشمندی پیش روی جامعه مخاطبان قرار داده است؛ هنرمندی که یقیناً جزو بالاترین آهنگسازان سینما است و آثار ماندگاری که از وی در عرصه سینمای دفاع مقدس بر جای مانده گواهی برای اثبات این ادعاست که وی را می توان بطور قطع به عنوان یکی از مهم ترین هنرمندان موسیقی فیلم های دفاع مقدس معرفی نمود.
انتظامی تابحال موفق به کسب ۵ سیمرغ بلورین از جشنواره فیلم فجر، ۲ دیپلم افتخار و همین طور ۴ بار نامزد جشنواره فجر شده است. البته در کارنامه کارهای مجید انتظامی ساخت موسیقی متن بالاتر از هشتاد فیلم سینمایی به چشم می خورد که موسیقی آثار او در عرصه سینمای دفاع مقدس همچون کارهای درخشان و ماندگار او محسوب می شوند.
«در محاصره - ۱۳۶۰» به کارگردانی اکبر صادقی، «سردار جنگل - ۱۳۶۲» به کارگردانی امیر قویدل، «عقاب ها - ۱۳۶۳» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان، «پلاک - ۱۳۶۴» به کارگردانی ابراهیم قاضی زاده، «گذرگاه - ۱۳۶۵» به کارگردانی شهریار بحرانی، «هراس - ۱۳۶۶» به کارگردانی شهریار بحرانی، «کانی مانکا - ۱۳۶۶» به کارگردانی سیف الله داد، «آخرین پرواز - ۱۳۶۸» به کارگردانی احمدرضا درویش، «چشم شیشه ای - ۱۳۶۹» به کارگردانی حسین قاسمی جامی، «پوتین - ۱۳۷۰» به کارگردانی عبدالله باکیده، «وصل نیکان - ۱۳۷۰» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا، «از کرخه تا راین - ۱۳۷۱» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا، «یک شب، یک غریبه - ۱۳۷۳» به کارگردانی حسین قاسمی جامی، «حمله به اچ ۳ - ۱۳۷۳» به کارگردانی شهریار بحرانی، «بوی پیراهن یوسف - ۱۳۷۴» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا، «آژانس شیشه ای - ۱۳۷۶» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا، «نغمه - ۱۳۸۰» به کارگردانی ابوالقاسم طالبی، «دوئل - ۱۳۸۰» به کارگردانی احمدرضا درویش، «طبل بزرگ زیر پای چپ - ۱۳۸۳» به کارگردانی کاظم معصومی، «زمهریر - ۱۳۸۸» به کارگردانی علی روئین تن، «پی ۲۲ - ۱۳۹۳» به کارگردانی حسین قاسمی جامی، «مجنون - ۱۴۰۲» به کارگردانی مهدی شامحمدی همچون آثاری هستند که توسط مجید انتظامی با موضوع دفاع مقدس آهنگسازی شده اند.
ناشر آلبوم موسیقی «دوئل» که مدتی پیش در قالب نسخه فیزیکی و مجازی پیش روی مخاطبان قرار داده شده، درباره ی این اثر نوشته است: سراینده این مثنوی لایتناهی عظمت روح بلند مردمی را زمزمه کرد که زره جنگی شان در طول تاریخ پشت نداشته است. شرحه های ایران پژواک ماندگار دفاع و مقاومت، شمیم روح نواز حماسه رستم و آرش، کاوه و بابک، ابومسلم و رئیسعلی و همه فرزندان بی نام و نشان و نام آور دیار صلح و استقامت را در مشام جان ایرانیان سلحشوری که عظمت تاریخ در مقابل غرور بی پایانشان کرنش نموده است، جاودان کرد.
دیر زمانی است که با خالق نغمه های فتح «از کرخه تا راین» را پیموده ایم تا «بوی پیراهن یوسف» در غمکده «آژانس شیشه ای» ما را از یاد «دیوانگان پریده از قفس» غافل نکند. «سمفونی صلح» او تاج زیتونی است بر تارک همت و تلاش، علم و خلاقیت و ایثار و شجاعت بلند آوازه گان گمنامی که فولاد را سپر دفاع در مقابل تهاجم و تعرض بیگانگان کردند و شهاب و تندر، نوسن و صیاد، ذوالفقار و زلزال و براق و ذوالجناح را آفریدند تا بگویند پیام آور صلح پایدار برای میهنشان هستند؛ و آن زمانی که اسکندرهای تاخته بر ارزش های ملی و انسانی، پرستوهای رهیده از بند را به تاوان آبروی باد رفته خصم به «دوئلی» نابرابر فرا می خوانند سازهای بادی او چونان هاتفی سیمین آوا، مرثیه تنهایی نسلی زخم دیده اما پایدار را فریاد می کنند.
هم آوایی سازها در رنگ آمیزی نت های «دی سونانس» انتظامی روایت تاریخ ایران زمین است که هموار فاتح «دوئل» اصالت، شجاعت و پایمردی ستارگان جاودان آسمان پایداری پارسیان است حتی اگر صداقت زینال ها، مجروح پیکان فریب گشته و یحیی ها پای در زنجیر زر و زور و تزویر در عمق چاه ژرف نابرادران خفته باشند و اسکندرها، خان ها و بی مایگان را به یاری طلبند. بااینکه خالق بالاتر از یکصد مروارید الوان، خودرا قطره ای در اقیانوس بیکران فرهنگ و هنر ایرانی و درس آموز همیشه مکتب اخلاص و عشق هم میهنان خود می شمارد لیکن سزاوار است که او را با تنها نشانی که زیبنده تلاش عاشقانه اش در حوزه اعتلای فرهنگ ایران زمین است، بخوانیم.
مجید انتظامی نیز درباره ی موسیقی فیلم «دوئل» گفته است: «فیلم «دوئل» به عنوان یک فیلم کلاسیک و عاشقانه، باتوجه به جغرافیای داستان و واقعه جنگ، نیازمند موسیقی ویژه ای است. پایه موسیقی فیلم را نی انبان تشکیل می دهد که در تلفیق با کمانچه و به همراهی ارکستر و سینتی سایزر، ریتم های مناطق جنوبی ایران را القا می کند. در لحظات پرآشوب و پرتنش جنگ، سازهای مسی مانند هورن، ترومپت و ترومبون به همراه گروه کُر تلفیقی را به وجود می آورند که بتوان هرچه بیشتر، التهاب درونی این صحنه ها را به تماشاگر منتقل کرد.
نی در این موسیقی، شاید تنها سازی باشد که بتواند بغض فروخورده سرزمینی را فریاد کند که زمانی دارای نخلستان های وسیع و پربار بوده و اینک به برهوتی سوخته بدل شده است. برای بیان تنهایی و بی کسی زینال و نشان دادن عمق داغ و درد ننگی که بر دوش حمل می کند. نیازمند سازی بودیم که بتواند این غربت و بی کسی را القا کند. «ابوا» ساز تنهایی است و به خوبی از عهده این مفهوم برآمده است.
پرهیز از ملودی و استفاده مناسب و بیش از رنگ سازها و فضا دادن به تصویر و به کارگیری نت های «دی سونانس» و ضربه های تیمپانی و بهره برداری مناسب از افکت در موسیقی از خاصیت های این اثر است.»
به هرترتیب موسیقی متن و تیتراژ فیلم سینمایی «دوئل» همچون آثار مجید انتظامی است که همچون دیگر آثارش در دهه هشتاد توانست به عنوان یکی از معتبرترین و به یادماندنی ملودی ها در ذهن شنیداری مخاطبان باقی بماند. فرآیندی که او را به عنوان یکی پیشتازان ثبت خاطره انگیزترین و بهترین ملودی های تاریخ سینمای ایران معرفی می کند.
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب