دهه 60 دوران طلایی سینمای ایران بود
به گزارش سام فیلم، ایرنا نوشت: کارگردان «مهدی صباغ زاده» تهیه کننده و تهیه کننده فیلمنامه نویس ایرانی است. او نامزد بهترین کارگردانی در دهمین جشنواره فیلم فجر (1370) برای فیلم «خانه خلوت» شده است.
مهدی صباغ از حواشی ساخت فیلم آفتابی نشین ها شروع کرد، سینمای کشور در دهه ۶۰ را شروع کرد، درجه بندی کیفی فیلم های سینمایی را مثبت ارزیابی کرد و خاصیت ها سر اکران برخی فیلم ها همچون به رنگ ارغوان ابراهیم حاتمی کیا را نادرست خواند. گفت و گو با ایشان در پی می آید.
بعد از انقلاب چه طور پا به عرصه سینما گذاشتید؟
اوایل انقلاب فیلمی به نام آفتاب نشین ها را ساختم. همچون فیلم های پیرامون به فئودال ها و تقسیم بندی و مسائل مربوط به این قبیله، مجلس صدایش درآمد که این ها کمونیست و چپ و توده ای هستند. عده ای هم این وسط شیطنت و آغاز به زدن بر ما کردند.
من و فریدون جیرانی فیلمنامه نویس این اثر گفتیم نکند در این جو شلوغ، سرمان بیاورند، بدین جهت با آقای غلامرضا موسوی تهیه کننده آفتاب نشین ها آقای بلد کردند. ایشان هم با آقای مهدی کلهر معاون وقت سینمایی وزارت ارشاد گفت و گو کرد. آقای کلهر به آقای موسوی گفته بود مستنداتتان را به من بدهید تا به مجلس بروم و از شما و فیلم تان دفاع کنم.
یادم باشد ایشان به مجلس رفت و مجلس یک روز تمام، وقت خودرا برای این مساله گذاشتند. کلهر در مجلس گفته بود عوامل فیلم همه بچه مسلمانند و در رژیم گذشته فیلم می سازند به مشکلات و گرفتاری های مردم می پردازند. تازه مگر هر کس درباره ی کارگر و کارفرما و روستا و ارباب فیلم بساز، کمونیست است؟
خلاصه ایشان موفق شد نمایندگان را قانع کند و مجلس دست از سر ما برداشت.
با وجود این، من تا یک سال نمی توانم فیلم بسازم و وقتی می خواستم فیلم پرونده را بسازم، باز جلوی من را گرفت و اظهار داشت که عملا نسازید تا اوضاع آرام شود.
در مجلس های بعدی، آشنایی و آشنایی بیشتر با سینما، شرایط بهتر و مشکلات ما کمتر می شود.
شما جزوی از هنرمندان هنرمندان بودید که در ابتدای دهه ۶۰ به سینمای حرفه ای ورود کردید. یعنی پیش از ورود مدیریتی آقایان سید محمد بهشتی شیرازی و فخرالدین انوار. چطور بود؟
آن زمان آقایان بهشتی و انوار در سیما بودند. پس از مدتی آقای بهشتی رفت و بنیاد سینمایی فارابی را تشکیل داد. در حقیقت ریل گذاری سینمای پس از انقلاب را آقایان بهشتی و انوار و... انجام دادند. آنها زمینه را برای ساخت فیلم های پس از انقلاب آماده کرده اند، فیلم هایی که از معنویت، انسانی و اجتماعی برخوردار باشند.
در این میان، آقای بهشتی افق نسبت به سینما خیلی خوبی دید. یادم است وقتی فیلم مهاجران را ساختم ایشان هم آنجا بودند. حتی پروانه فیلم سناتور را آقای انوار امضا کرد و به من داد. فقط این فیلم گرفتاری های خاص خودش را برای من داشت.
نگاه بیشتر به فرهنگ بود تا گیشه
با آمدن آقایان بهشتی و انوار، سختگیری ها بیشتر شد یا آسان تر کار کنید؟
شرایط و سیاست و نگاه این آقایان به هنر هفتم دیگر بود. دهه ۶۰ بهترین دوران شکوفایی سینمای ایران بود. مثل آن فیلم هایی که در دهه های بعد ندیدم ساخته شد.
فیلم های بسیار هنری در آن دهه برای جشنواره های هنری ساخته شد. در آن دهه، گیشه سینمای ایران فراموش شده بود و نگاه حاکمان، توجهی به فروش فیلم ها نداشت. نگاه بهشتی و انوار بیشتر به فرهنگ و هنر بود تا گیشه.
آن دوران، دوران طلایی سینمای ایران بود که فکر نمی کنم دیگر تکرار شود. اما آن دوران هم گذشت و سینما تغییر و تحول پیدا کرد.
درجه بندی فیلم ها اقدامی مثبت بود
به طرح هایی نگاه کنید چون درجه بندی فیلم ها چه بود؟
آقایان بهشتی و انوار آخرین سال به فیلم ها درجه میدادند. یک جدول به ما می دادند که بطورمثال فیلم مهاجران و خانه خلوت درجه الف است، فلان فیلم درجه ب و فلانی درجه ج است. به عبارتی تکلیف تهیه کننده را روشن می کردند که این فیلم چه مدتی و چه تاریخی اکران خواهد شد.
مثلاً اکران فیلم های الف با ج هم از نظر مدت زمان و هم از نظر ایام اکران خیلی تفاوت داشت. آقایان بهشتی و انوار برمبنای برنامه هایی هستند که برای آینده سینمای کشور این برنامه را پیش می برند. البته خیلی ها از اتحادیه تهیه کنندگان با این درجه بندی مخالف بودند. اتحادیه می گفت این درجه بندی را انتخاب کنید چون با این کارتان سینما را محدود می کنید. همین موجب شد آقایانی که پس از بهشتی و انوار آمدند این درجه بندی را بردند.
الان اما دیگر نگاه سینمادار حاکم است. گیشه سینما باید بچرخد، پول در بیاورد و خرج سینمایش را بدهد. دنیا عوض شده و همه چیز تغییر پیدا کرده است.
پس درجه بندی فیلم ها از نظر شما کار مثبتی بود؟
بله، سینما را به رشد و شکوفایی می رساند. این کار اگر پیدا می کرد امروز وضعیت سینمای ما این نبود و می توانستیم سینمایی فاخر و جذاب تر داشته باشیم.
سینمای ایران در دهه ۶۰ چه شاخصه هایی داشت؟
سینما معنا داشت. فیلم هایی ساخته می شد که به یاد ماندنی بودند.
روزنامه نگاران، سوژه دو فیلم صباغ زاده
فیلم های خانه خلوت و خانه کاغذی تان درباره ی روزنامه نگاران است. روزنامه نگاران را به عنوان سوژه انتخاب کردید؟
وقتی خانه خلوت را برای روزنامه نگاران می سازد، یک سری رفتارها و کردارشان وجود دارد. خانه خلوت را سال ۱۳۷۰ ساختم. ده سال بعد که خانه کاغذی را می ساختم دوره سخت تری برای روزنامه نگاران بود. در آن سالها روزنامه نگاران مقداری
پایشان را از خطوط قرمز فراتر می گذاشتند و اتفاقات ناخوشایندی افتاد.
ما می دانیم که روزنامه نگاران، حقیقت و واقعیات جامعه را دنبال می کنند تا آنچه را که لازم است به مردم گوش کنند. این وظیفه شان است، برای همین هم روزنامه نگاری، یعنی مشکل کار است.
البته سانسور از اول انقلاب در ایران بود. مختص ایران هم نیست. در دیگر کشورهای هم خطوط قرمز وجود دارد. زمان شاه هم بود. می گفتند به شاه و نظام سلطنت و دربار چیزی ننویسید ولی درباره ی هر چیز دیگری می خواهید بنویسید، آزادید.
فیلمسازها هم تا وقتی که رقص و آواز و کباره و و باکوب را نشان می دادند، کسی را با آنها نداشتند، اما اگر یک خرده آنها می رفتند، امنیت را جلویشان می گرفتند که باید صحنه فلان را در بیاوری گرفت. برای مثال در گوزنها چنین اتفاقی افتاد. از انقلاب سانسور کم اتفاق می افتد، ولی فیلم هایی که روشنفکران را می سازند با مشکل روبرو می شوند مثل فیلم های ناصرتقوایی، داریوش مهرجویی و مسعود کیمیایی و فیلمسازانی از این دست.
سریال دزدان مادربزرگ را برای صدا و سیما ساخت، شما تا میانه دهه ۷۰، به کارگردان، نویسنده و تدوین گر تبدیل گشته ای در سینما تبدیل نموده اید. این تصمیم، دلیل داشت؟
دزدان مادربزرگ یک کار اجتماعی و اخلاقی بود. به نظر من یکی از بهترین سریال های آن موقع صدا و سیما بود. بیننده های خیلی هم داشت. الان هم اگر پخش شود بیننده های زیادی خواهد داشت.
سیما فیلم پیشنهاد ساختش را به من داد. رفتم و فیلمنامه را خواندم و ماتریال و جنسش را دیدم خوب است. به نویسنده اش گفتم باید روی فیلمنامه آن کار شود. آنها قبول کرد. من با آقای دمطلبی همکاری کردیم و کوشیدیم باردیگر فیلمنامه را با همکاری آنها انجام دهیم.
به رنگ ارغوان اکران شد و هیچ اتفاق بدی نیفتاد
دهه ۷۰ سینمای ایران چه شاخصه هایی داشت؟
دولت بیشتر به سمت سازندگی رفته بود. تفکر دولت بیشتر بر این بود که حالا یک مقدار این ورتر یا آن ورتر برود هم سینما خاصیت نمی افتد.
من بارها در جلساتی که با مسئولین فکر کردم با پخش یک فیلم چه اتفاقی می افتد؟ مثال فیلم به رنگ ارغوان ابراهیم حاتمی کیا را هم میزنم. این فیلم مدتها توقیف بود و پس از دوسال اکران شد. با روی پرده رفتن این فیلم چه اتفاقی افتاد؟ انقلاب شد؟ کشمش و درگیری در مملکت به وجود آمد؟ خیر، آقا! سینما برای سرگرمی مردم است.
مردم هم از نظر فکری رشد کرده اند؟
بعد از چهل و اندی سال می خواهم رشد نکنند؟ وقتی این همه موشک ساخته ایم، همه چیزمان پیشرفت کرده است، می خواهم مردممان پیشرفت نکنند؟ شما سالن های سینمایی تولید شده را ببینید و ببینید. به پردیس کوروش ببینید و از آنجا لذت ببرید.
اطلاعات و درک مردم از ما فیلمسازان بیشتر است. همه چیز را می دانند و میفهمند.
باید دید نسل جدید از سینما چه می خواهد
دهه ۸۰ و ۹۰ چطور؟
ما دوران های سوار را در سینمایمان داشته ایم. از دورانی که فیلم هایی با مضمون عشق های جوانی ساخته اند که جلوی آنرا گرفته تا دورانی که فیلم های اجتماعی سنگین و خوبی تولید شده است، در دوره سیف الله داد خدا بیامرز.
شما فیلم مارال را ببینید اگر امروز نمی توانید آنرا بسازید و امکان پخش آنرا به شما نخواهند داد.
اما با گذشت زمان تهیه کننده ها به سمت تجارت راغب شدند. آنها فقط به صنعت و تجارت فیلم فکر می کنند. در صورتیکه انقلاب ما به فرهنگ بیشتر فکر می کنم تا تجارت. شاید شاید ما اشتباه می کردیم؛ برای همین هم از نظر مادی چیزی از سینما گیرمان نیامد.
الان عده ای که وارد سینما می شوند فیلم های کمدی می سازند و مخاطبان هم می دهند و فیلم های آنها را می بینند. مردم هم دیگر ذهن هایشان خسته می شود و خودرا به اندازه کافی در زندگی شان، مشکلات شخصی و اجتماعی دارند و نمی توانند به مسائل اجتماعی توجه نمایند.
البته همه جای دنیا همین طور است. شما اگر به سینمای آمریکا نگاه کنی، دورانی بود که از فیلم های هرکول آغاز شد و به سمت فیلم های پلیسی آمد و بعد به فیلم های اجتماعی و خانوادگی رسید و همانطور که جلو رفت.
سینمای بغیر از وجه فرهنگی خود به جذابیت هم نیاز دارد. باید سینما را دنبال نماییم که هم وجهه فرهنگی داشته باشد هم اقتصادی باشد. الان با ۷، ۸ میلیارد تومان می توان فیلم ساخت، اما بازگشت سرمایه به این آسانی نیست.
مردم گرفتارند و شرایط سینما برای آنها روز به روز مشکل تر شده است. بیشتر نسل جدید به سینمای رود، نسلی که خواسته های خاص خودش را دارد. باید دید این نسل از سینما چه می خواهد.
57245
منبع: سام فیلم
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب