به گزارش سام فیلم به نقل از ایسنا، در ادامه برپایی هفته فیلم برزیل در ایران، كارگاه تولید فیلم در برزیل بعد از نمایش فیلم «نیسه، قلب دیوانگی» با حضور روبرتو برلینر كارگردان این اثر و بهتاش صناعی ها و با اجرای علی آذری، نوزدهم مهرماه، در پردیس سینمایی گلستان شیراز برگزار گردید.
علی آذری جلسه را با صحبت در مورد سكانس ابتدایی فیلم آغاز كرد كه نیسه، شخصیت اصلی فیلم، آنقدر به در می كوبد تا در باز می گردد. در واقع كل فیلم در همین سكانس خلاصه می گردد كه نیسه از تلاش برای وارد شدن به دنیای بیماران روانی دست نمی كشد تا بالاخره به هدف خود می رسد.
او سپس از كارگردان فیلم خواست كه در مورد شخصیت نیسه صحبت كند و اینكه چطور جذب این پروژه شده است.
روبرتو برلینر در ابتدای صحبت های خود اظهار داشت: نیسه یك زن بود و در برزیلِ دهه چهل میلادی، زن بودن كاری خیلی سخت بوده. نیسه كل زندگی خویش را به مبارزه گذراند، اما هیچ وقت از هدف خود دست نكشید. با این حال كه مدت زمان این فیلم برای نشان دادن تلاش شخصیتی مثل نیسه بسیار محدود بود، من تلاش كردم اراده نیسه برای دستیابی به موفقیت را نشان دهم.
آذری عنوان كرد: از نظر من این فیلم در سكانس بازی بیماران با توپ و همینطور سكانس گردش دسته جمعی آنها، شباهت هایی با فیلم “پرواز بر فراز آشیانه فاخته” دارد، اما بر عكس آن فیلم، مخالف روش های روان پزشكی برای معالجه بیماران روحی، نیست.
وی در ادامه از كارگردان در مورد الهام گرفتن از فیلم های مشابه پرسید و این كه آیا فیلم خویش را برپایه خاطرات واقعی نیسه ساخته است؟ كه او پاسخ داد: نیسه یك آدم عادی نبود و از آدم های عادی خوشش نمی آمد. او بیماران روانی و حیوانات را دوست داشت. نیسه یك كمونیست بود و پیش از وارد شدن به آن تیمارستان به مدت ۲ سال زندانی بود. دوران حبس سبب شده بود كه به این مساله پی ببرد كه زندانی كردن بیماران روانی در درمان آنها تاثیر منفی خواهد داشت. نیسه بعد از وارد شدن به تیمارستان كوشش كرد كه بیماران، خودشان را پیدا كنند و تنها چیزی كه در ذهن داشت این بود كه برای آزادی مبارزه كند.
او ادامه داد: در مورد ارجاعات فیلم به “پرواز بر فراز آشیانه فاخته” باید عنوان كنم كه من فیلم های زیادی را در مورد بیماران روانی دیده ام، اما داستان فیلم من واقعی است و من پیش از ساخت این فیلم، در مورد نیسه و كارهای او تحقیقات بسیاری انجام داده ام.
سپس بهتاش صناعی ها درباره فیلم بیان كرد: من معمولا فیلم هایی را می پسندم كه در مورد مسائل انسانی تولید شده باشند. فیلم نیسه از آن دسته فیلم هاست كه حرف مهمی برای گفتن دارد. ما در این فیلم یك قهرمان را می بینیم كه برخلاف بقیه همكاران روان پزشك خود، یك رویه متفاوت را برای درمان بیماران در پیش میگیرد. علاوه بر فرم فیلم، ساختار روایی فیلم هم برای من جذاب بود. واقع گرایی شدیدی در فیلم وجود دارد و بازی ها آنقدر قوی بود كه به نظر میآمد از بیماران واقعی برای بازی در این فیلم استفاده شده است.
علی آذری در تكمیل صحبت های صناعی ها در مورد بازی های خیلی خوب فیلم، به ” گلوریا پیرس” بازیگر نقش نیسه، اشاره كرد و از كارگردان راجع به نحوه انتخاب او و بقیه بازیگران فیلم پرسید كه روبرتو برلینر اظهار نمود: گلوریا پیرس در برزیل بازیگر مردمی و بسیار مشهوری است. در فیلم ها و سریال های زیادی ایفای نقش كرده است. اما بقیه بازیگران فیلم با وجود بازی بسیار قوی معروف نبوده و از بین بازیگران حرفه ای تئاتر انتخاب شده بودند. دو ماه فیلم برداری در بیمارستان روانی سبب شد كه بازیگران به خوبی در فضای فیلم كه یك بیمارستان روانی در دهه چهل بود قرار بگیرند. نیسه در آنجا موزه ای از عكس های بیماران درست كرده بود كه در خلال آن دو ماه با مطالعه و تحقیق و به كمك عكس های موزه نیسه ترس ما از بودن در چنین فضایی از بین رفت.
صناعی ها در مورد سینمای برزیل صحبت كرد و عنوان كرد: سینمای آمریكای جنوبی یكی از جذاب ترین سینماهای دنیاست و از لحاظ پایه و اساس درام مثل فقر، اختلاف طبقاتی و مشكلات اجتماعی، سینمای برزیل به سینمای ایران بسیار نزدیك است. برزیل كارگردانان بسیار بزرگی دارد كه در جشنواره های خارجی جوایز زیادی را كسب كرده اند. فیلمسازان بسیاری هم از برزیل به هالیوود راه پیدا كرده اند. هدف از برگزاری این كارگاه ها، بررسی جایگاه سینمای برزیل در جهان و شیوه های فیلم سازی در این كشور و هم چنین بحث تولیدات مشترك بین دو كشور است.
او افزود: ما در این جلسه بیشتر به مقایسه شیوه های فیلم سازی در دو كشور می پردازیم. در ایران ما یك طبقه بندی داریم كه فیلم ها را به ۳ دسته تقسیم می كند: فیلم هایی كه با بودجه دولتی یا نهادهای عمومی ساخته می شوند، فیلم های تجاری كه اسپانسر خصوصی دارند و فیلم های مستقل.
برلینر در پاسخ به این سوال كه آیا در برزیل همین طبقه بندی برای فیلمسازی وجود دارد؟ بیان كرد: در برزیل بخشی از مالیات دریافت شده، صرف سرمایه گذاری در سینما می گردد و یك ارگان ملی به نام “آژانس ملی سینما” وجود دارد كه هم بودجه های دولتی و هم بودجه شركت های خصوصی در این ارگان جمع آوری شده و صرف ساخت فیلم ها و سریال های مختلف می گردد. آژانس ملی سینما در برزیل تبلیغ فیلم ها به صورت داخلی و بین المللی را انجام می دهد. این ارگان ۳ شعبه قوی در ۳ شهر برزیل دارد و برای كسانی كه می خواهند فیلم بسازند، فرصت های مناسبی را فراهم می كند.
او درباره هدف این آژانس اظهار داشت: هر كس كه می خواهد در برزیل فیلم بسازد، باید از شرایط مساوی برخوردار باشد. درصدی از هزینه های ساخت فیلم ها، از كانال های ماهواره ای تامین می گردد. برزیل حدود ۳۰۰۰ سالن سینما وجود دارد. به علت زیاد شدن تعداد تماشاگران فیلم، این سالن ها در حال افزایش هستند. همینطور تعداد آموزشگاه ها و دانشگاه های مربوط به فیلمسازی افزایش یافته اند در نتیجه تعداد فیلمسازان هم افزایش پیدا كرده است. من سینما را در اواخر دهه ۷۰ آغاز كردم و در آن دوران فكر نمیكردم كه بتوانم از این طریق امرار معاش كنم اما الان فیلمسازی در همه دنیا تبدیل به یك شغل شده است.
صناعی ها به بخش اجرایی فیلم سازی برای مقایسه سینمای دو كشور اشاره كرد و اضافه كرد: در ایران با فرض جمع شدن سرمایه اولیه فیلم، یك تا دو ماه پیش تولید، ۴۵ روز تا دو ماه فیلم برداری و مرحله پس تولید، حدودا ۳ ماهه برای تدوین، صداگذاری و اصلاح رنگ و نور، زمان نیاز است. در ضمن بودجه تولید یك فیلم متوسط حدودا ۱ میلیارد است.
او در ادامه از كارگردان فیلم سینمایی "نیسه" درمورد مراحل اجرایی فیلم و میانگین بودجه مورد نیاز در برزیل پرسید و برلینر پاسخ داد: بودجه فیلم من حدودا ۱ میلیون دلار بود. مراحل ساخت فیلم در برزیل تقریبا به همین صورت و با همین زمان بندی انجام می شود، البته شخصا چون حساس تر هستم معمولا مرحله پس تولید فیلم هایم ۶ تا ۸ ماه به طول می انجامد.
علی آذری در مورد ریشه های مشترك سینمای ایران و برزیل اظهار داشت: به نظر می رسد سینمای هر دو كشور از ریشه های مشتركی نشات گرفته است مثل سینمای نئورالیستی ایتالیا. در دهه ۵۰ چندین فیلمساز برزیلی كه در ایتالیا آموزش می دیدند، به برزیل مراجعت كرده و سینمای جدیدی در برزیل با تاثیر از نئورالیسم ایتالیا پایه گذاری كردند. مارتین اسكورسیزی در مستند خود به نام “سفر من به ایتالیا ” به این نكته اشاره كرده كه سینمای نئورالیستی ایتالیا در دو نقطه از جهان تاثیر شگرفی گذاشته است، ایران و برزیل. در ایران در فیلم های اولیه عباس كیارستمی این تاثیر دیده می گردد.
صناعی ها در تكمیل صحبت های آذری افزود: بعد از جنگ جهانی دوم و پیروزی متفقین، در ایتالیا دستوری صادر شده بود كه فیلم ها باید به گونه ای صدمه ها و سختی هایی كه مردم در زمان جنگ دیده اند، را به تصویر بكشند كه به این صورت سینمای نئورالیستی در ایتالیا شكل گرفت. اصولی در این سینما شكل گرفته بود كه هنوز در سینمای برزیل دیده می شود، از جمله این كه در فیلم های نئورالیستی نباید به دنبال زیباسازی و حذف مشكلات و بدبختی ها باشند. كیارستمی در سینمای خود كه در فرم و ساختار از سینمای نئورالیستی الهام گرفته بود، یك دگردیسی به وجود آورد و به جای نمایش بدبختی، شاعرانگی فیلم را حفظ كرد و فیلم “خانه دوست كجاست” را در دوران جنگ ساخت تا به مردم امید دهد و تصویر متفاوتی از كشور ایران را به جهان عرضه دهد. سینمای برزیل از سینمای ایران به سینمای نئورالیستی نزدیك تر است، مانند فیلم “شهر خدا” كه بسیار واقع گراست. الهامی كه از سینمای نئورالیستی به اشكال مختلف دیده می شود، بخش جذاب اشتراك های سینمای دو كشور است. ”
روبرتو برلینر در این مورد توضیح داد: در برزیل ۲ دسته فیلم وجود دارد، سینمای تجاری و سینمای مستقل كه سینمای مستقل و هنری با الهام از نئورالیسم ایتالیا پایه گذاری شد و همه فیلمسازان این سبك یك شعار دارند: “یك جمله در ذهن و یك دوربین در دست”. به عقیده من هم ریشه های مشتركی بین سینمای ایران و برزیل وجود دارد.
صناعی ها از برلینر خواست در مورد فیلمسازی ارزان و مستقل در برزیل صحبت كند و اینكه تامین بودجه برای فیلمسازان جوان و فیلم اولی به چه صورت است كه او پاسخ داد: در برزیل یك گزینش وجود دارد كه برای فیلم های بلند داستانی، مستند و كوتاه، متفاوت است و اگر فیلمسازی در ان پذیرفته شود هزینه ای را برای شروع كار خود دریافت می كند. این گزینش فقط برای فیلمسازان تازه كار نیست و همه برای ساخت فیلم باید در آن پذیرفته شوند. قبلا تعداد محدودی امكان پذیرفته شدن در این گزینش را داشتند، اما الان امكانات بیشتری برای فیلمسازان فراهم است و تهیه كنندگان زیادی در برزیل هستند كه تمایل دارند با فیلمسازان جوان و فیلم اولی همكاری كنند.
او در مورد پخش بین المللی فیلم ها در دو كشور صحبت كرد و این كه برخلاف ایران كه هنوز در این زمینه ضعیف عمل می كند، برزیل موفق تر است، و از برلینر خواست در این مورد توضیحاتی را عرضه دهد.
برلینر عنوان كرد: آژانس ملی سینما در برزیل سالی ۲ تا ۳ بار از برگزاركنندگان جشنواره های فیلم خارجی دعوت می كند تا به برزیل سفر كنند و تمام هزینه های آنها را به عهده می گیرد و در این دعوت ها تعدادی از فیلم های برگزیده را برای آنها نمایش می دهد. این آژانس حتی به تهیه كننده ها كمك های مالی عرضه می دهد تا بتوانند فیلم های خویش را به جشنواره های خارجی ببرند و فرصت نمایش بین المللی پیدا كنند. یك ارگان دیگر به نام “سینمای برزیل” وجود دارد كه با همه تهیه كنندگان و فیلمسازان همكاری دارد و سبب آشنایی آنها با پخش كننده های خارجی می گردد. این ارگان زیر نظر آژانس ملی سینما فعالیت می كند.
در ادامه جلسه، آذری در مورد دسته بندی فیلم های ایرانی به دو گروه جشنواره ای و فیلم های تولید شده برای نمایش داخلی، توضیح داد: حتی در سال های اخیر فیلمسازان هم تحت تاثیر این مساله، دسته بندی شده اند. در برزیل فیلم سازان زیادی بعد از مطرح شدن در جشنواره ها، توسط هالیوود جذب شده اند. آیا در برزیل هم این نوع دسته بندی برای فیلم ها وجود دارد و آیا همه فیلم ها به صورت مساوی شانس دیده شدن در جشنواره ها را دارند؟ برلینر در این باره توضیح داد كه در برزیل همه نوع فیلم و همه نوع فیلمسازی وجود دارد.
صناعی ها به مساله ستاره محور و یا كارگردان محور بودن در سینما اشاره كرد و از برلینر خواست كه در مورد این مساله در برزیل توضیحاتی را عنوان كند كه برلینر پاسخ داد: در برزیل به تقلید از هالیوود فیلمسازان و تهیه كنندگان به ستاره محوری اعتقاد دارند، اما من شخصا چنین نظری ندارم كه وجود ستاره بتواند موفقیت یك فیلم را تضمین كند.
در انتهای جلسه جعفر صانعی مقدم ضمن تشكر از دكتر علی آذری برای برگزاری این جلسه، عنوان كرد كه در جلسه شیراز مطالب بسیار مفیدی، عنوان شد و از مایرا، مسئول فرهنگی سفارت برزیل و الهه گودرزی، مدیر بین الملل هنر و تجربه برای برگزاری هفته فیلم برزیل، تشكر و قدردانی كرد.
وی عنوان كرد كه هدف از برگزاری هفته های فیلم خارجی، نمایش فیلم های هنری خارجی به صورت اكران در هنروتجربه است و از برگزاری هفته فیلم آلمان از هفتم تا چهاردهم آبان ماه اطلاع داد.